‘Wat niet in mijn plannen lag, heeft in Gods plan gelegen’ – Edith Stein

Edith Stein of Zr. Teresa Benedicta van het Kruis werd geboren in 1891 in Breslau in een Duits orthodox-joods gezin. Ze stierf als karmelietes, in Auschwitz-Birkenau, vermoedelijk op 9 augustus 1942. Op 1 mei 1987 werd zij door paus Johannes Paulus II zaligverklaard in Keulen en op 11 oktober 1998 heilig.

Tijdens haar studie (filosofie, psychologie, geschiedenis) werd Stein onder invloed van de moderne wetenschap aanvankelijk atheïst. Ze promoveerde in de filosofie en werkte aan de universiteit. Zij had een oprechte drang om de zin van het menselijk leven te vinden en dit werd uiteindelijk een zoeken naar de waarheid: Waarom bestaat de mens? Wat is de zin van het leven? Het lezen van de autobiografie van de heilige Theresa van Ávila vormde een keerpunt in haar leven. Zij bekeerde zich tot het katholicisme, liet zich op 1 januari 1922 dopen, gaf haar universitaire assistentschap op en ging in de Palts aan het werk op een meisjesschool van de dominicanen.

Op 15 april 1934 trad zij in bij de orde van de ongeschoeide karmelietessen in Keulen en nam de kloosternaam Teresa Benedicta van het Kruis aan (Teresia Benedicta a cruce: Teresia, gezegend door het kruis). Ook haar zus Rosa liet zich dopen. In een poging om aan de jodenvervolging te ontsnappen ging Edith Stein in 1938 naar een Karmelietessenklooster in het Nederlandse Echt. Haar zus volgde haar. Op 2 augustus 1942 werden beide zussen opgepakt door de Gestapo en via kamp Amersfoort en kamp Westerbork naar Auschwitz gedeporteerd. Deze actie van de Gestapo was een landelijke vergeldingsactie na het verschijnen van een herderlijk schrijven van de gezamenlijke bisschoppen van Nederland, waarin ze de deportatie van Joden aanklaagden. Een medegevangene omschrijft haar als ‘een engel van troost’, die vrouwen kalmeert, verzorgt en zich ontfermt om hun kinderen. Een paar dagen later werden de twee zusters in de gaskamer omgebracht.

Paus Johannes Paulus II typeerde Edith Stein bij haar heiligverklaring als: ‘Dochter van Israël en trouwe Dochter van de Kerk’. In 1999 benoemde de Paus Edith Stein tot Patrones van Europa en in 2005 tot Patrones van de wereldjongerendagen. Haar kerkelijke feestdag is haar vermoedelijke sterfdag: 9 augustus.

“Een wetenschap van het kruis kun je alleen verwerven wanneer je het kruis grondig aan den lijve ervaart.” – Edith Stein

In 2014 verscheen het boek Edith Stein. Leven aan Gods hand, door Prof. Ilse Kerremans. De Nederlandse karmelieten maar ook de Stichting Dr. Edith Stein in Echt waren zich steeds bewust van het belang van de laatste 3 ½ levensjaren van Edith Stein in Nederland. Het aantal publicaties in het Nederlands van en over Edith Stein is beperkt.  In het voorwoord schrijft prof. Kerremans: ‘Wat Edith Stein nog allemaal voor ons had kunnen betekenen – indien zij de oorlog overleefd had- wij kunnen er slechts naar gissen. Maar Auschwitz mag niet het laatste woord krijgen. Edith Stein komt opnieuw tot leven door haar aan het woord te laten in haar teksten en in getuigenissen van mensen voor wie zij een stuwende kracht in het leven was en is.’  Het is een belangrijk naslagwerk, voornamelijk voor de mensen uit het Nederlands taalgebied omdat dit gedeelte in de biografie van Edith Stein extra belicht wordt.

Meer weten over Edith Stein? Kijk op de website van de Stichting Dr. Edith Stein.