Zondag Heilige Familie – God en het gezin

Schriftlezingen: Sirach 3,2-6. 12; Kolossenzen 3,12-21 en Lucas 2,22-40

Een gezin
Op de zondag binnen het octaaf van Kerstmis wordt het feest van de heilige Familie gevierd. Daar zit een logica in, want door de geboorte van Jezus is een gezin ontstaan: Jezus, Maria en Jozef, al heeft dit gezin wel een bijzonder karakter.

Jozef
Jozef is niet de “echte” vader, daarom wordt hij gewoonlijk “voedstervader” genoemd, wat voor velen minder negatief klinkt dan bijvoorbeeld “stiefvader”. Jozef draagt als een vader zorg voor zijn vrouw en voor het Kind dat hem van Godswege is toevertrouwd.

Moeder en kind
Maria is de Moeder, het kind is Gods Zoon, de heilige Geest is over haar gekomen; haar kind is God en mens;
Maria is de moeder van God, omdat zij God – de eeuwige God, die geen begin en einde kent – in de tijd heeft gebaard. Voor ons eenvoudige mensen is dit onuitsprekelijk wonder uiteindelijk niet te doorgronden; het kan niet in mensenwoorden worden gevat, alleen: God zélf heeft mensenwoorden gebruikt om ons iets van Zijn Goddelijk geheim te laten verstaan. De woorden die gegeven zijn, hoe menselijk ook, zijn dus goed en waar, maar ook weer ontoereikend: God is altijd groter!

God en het gezin
Nu we dit gezin beschouwen, zien we dus een mysterie en tegelijk iets heel eenvoudigs: een man, een vrouw, een kind in armelijke omstandigheden, niet ontzagwekkend groot of hoog op een troon. God heeft de eenvoud gekozen en de nederigheid en heeft ons menselijk leven en het gezinsleven willen delen. Dat maakt dat we vandaag bij huwelijk en gezin stil staan en bijzonder voor alle gezinnen bidden.

Welk gezin?
Het gezin is in crisis in onze tijd. Allereerst moeten we al uitleggen wat we onder een gezin verstaan, want daarover verschillen de meningen zeer. Wij denken aan een vader en een moeder, die elkaar trouw hebben beloofd in het sacrament van het huwelijk en daarmee beeld zijn van het altijddurend verbond dat God met ons in Jezus Christus heeft gesloten. De trouw van man en vrouw aan elkaar, de offers die zij voor elkaar en hun gezin brengen, dat zij er voor elkaar zijn en voor de kinderen, de sfeer van liefde en veiligheid, van geloof en edelmoedigheid die zij in hun gezin gestalte geven, hebben voor ons een diepe betekenis. Zij zijn voor ons beeld van de verlossing, van de liefde van God voor ons. Niet voor niets mogen we God Vader noemen, noemen we Maria onze moeder. Dit gezin, beeld van Gods liefde, is iets bijzonder moois. Terecht heeft het tweede Vaticaans concilie ons geleerd dat de roeping tot een sacramenteel huwelijk niet minder een roeping is dan priesterschap of kloosterleven.

“Oorlog tegen het gezin”
Paus Franciscus heeft vorig jaar gezegd dat er tegen het gezin een wereldoorlog gaande is. Dat zijn heftige woorden, waarmee hij heeft aangeduid dat het mooie van het huwelijk dat ik zojuist heb geschetst aan flarden is geschoten. Hoeveel kinderen lijden niet onder de scheiding van de ouders? Hoeveel kinderen mogen het levenslicht niet zien? Steeds weer nieuwe scheidingsmogelijkheden, andere relatievormen die ook ‘huwelijk’ worden genoemd, andere samenlevingsvormen, samengestelde gezinnen, kunstmatige bevruchting, ouderschap van homo-paren creëren een ander beeld van een gezin.

We missen iets
Ik heb geen oordeel over mensen die soms een geschiedenis van lijden achter zich hebben. Maar katholieke christenen missen hier iets: met name het sacramentele beeld van het huwelijk dat het gezin met het verlossingsmysterie verbindt en tevens een roeping inhoudt: de roeping om vruchtbaar te zijn.

Vruchtbaarheid?
Die vruchtbaarheid is niet alleen en zelfs niet op de eerste plaats een lichamelijke vruchtbaarheid. Een man en vrouw die geen kinderen kunnen krijgen hebben geen minder huwelijk. Zij kunnen hun huwelijk op een andere wijze vruchtbaar maken. De geestelijke vruchtbaarheid staat voor ons allen voorop. Of je nu een gezin hebt of je leven op andere wijze aan God hebt toegewijd, het gaat erom dat je niet voor jezelf leeft, maar dat je leven geestelijk vruchtbaar is. Dat verlangen om vruchtbaar te zijn komt in een huwelijk natuurlijk heel bijzonder tot uiting in de openheid voor het leven.

Anti-kind-mentaliteit?
Hoewel de geboortecijfers alleen in Afrika de bevolking nog doen toenemen (in andere werelddelen zoals Europa
vervangen de geboortes de overledenen niet meer), wordt soms afwijzend gereageerd als het gaat over het krijgen van kinderen: de wereld zou eraan ten onder gaan. Het zijn de arme mensen die kinderen krijgen en die zouden sommigen het liefst willen laten steriliseren! Paus Johannes Paulus II noemde die mentaliteit een trieste doodscultuur. Paus Franciscus sprak bij een toen nog lege kribbe – het was vlak voor kerstmis – over de anti-kind mentaliteit. Sommige landen kiezen voor steriliteit, zo zei hij, zij lijden aan een vreselijke ziekte: de demografische winter. Ze krijgen geen kinderen uit angst dat hun eigen welvaart wordt aangetast en voeren duizenden redenen aan waarom het zo toch beter is, aldus de paus. Maar waar het eigenlijk om gaat is een houding die wil dienen, een toegewijde, gevende houding, die geestelijk vruchtbaar wil zijn, dat we ons niet laten leiden en bepalen door ik-gerichtheid en gemakzucht.

Jezus, Maria, Jozef vormen een gezin. Hun openheid voor God en hun bereidheid om zijn wil te vervullen mogen ons allen inspireren.

† Jan Hendriks

Afbeelding: Heilige familie Rafael, Hermitage

Vier keer per jaar een nieuwe, rijk gevulde Klooster! om even mee op adem te komen.
Nu voor maar € 45!