Auteurs met protestantse wortels schrijven biografie priester Antoine Bodar

Meer dan drie jaar hebben ze eraan gewerkt, Marijntje en Koen Gerling, Aan de biografie van Antoine Bodar, de bekendste priester van Nederland. En daarom juist voor twee reformatorische wetenschappers een fascinerend leven om te bestuderen. Dat hebben ze gedaan, door alles wat Antoine Bodar geschreven heeft te lezen en alles wat hij op radio en televisie heeft verkondigd vast te leggen in een alles omvattende biografie. Bijna 600 pagina’s lang, over zijn priesterschap, over zijn visie op kunst, over zijn optreden in de media, over zijn boeken, over zijn weg naar de huidige functie, die van rector van de Friezenkerk. Nergens is er een oordeel van de auteurs, altijd plaatsen Marijntje en Koen Gerling leven en werk van Antoine Bodar in een context.

Meer afstand
Misschien helpt het dat de biografen een reformatorische afkomst hebben. Daardoor hebben ze meer afstand tot leven en werk. Ze zijn geen supporter, ze zijn evenmin tegenstander. Ze delen niet in de polarisatie rondom Antoine Bodar. Want in het achterland van katholieken is er geen tussenweg: je hebt voorstanders en tegenstanders. Een tussenweg is er niet. Waar de polarisatie in Nederland is verdwenen in de mist van de onverschilligheid, ouderdom en vermoeidheid, daar is Antoine Bodar het tegendeel van de onverschilligheid en vermoeidheid. Zelfs op 77-jarige leeftijd weet hij van geen ophouden en blijft hij schrijven en publiceren. En op de drempel van zijn 30-jarig jubileum als priester sluit hij nooit compromissen en blijft hij altijd weerstand oproepen. Dat is best bijzonder: de enige plek waar de polarisatie nog zichtbaar is in Nederland, dat is rond zijn persoon.

Godsbeeld TItus Brandsma
Broer en zus Herling zijn jonge wetenschappers met een protestants-christelijke achtergrond. Ze kijken anders naar Antoine Bodar. Ze doen dat een beetje zoals afgelopen week gebeurde bij de herdenking van Titus Brandsma in Bolsward. Meer dan 300 Friezen maken een hele middag een rondgang door het jonge leven van Titus Brandsma. Er zijn prachtige liederen, er zijn markante plekken, er zijn gewichtige sprekers. Een van hen is Antoine Bodar. In die machtige Martinikerk beklimt hij de kansel en spreekt het oecumenische publiek toe over het Godsbeeld van Titus Brandsma. Dat doet Bodar heel precies, met citaten, verwijzingen naar het heden en lessen voor ons allemaal. Het is muisstil in de kerk als Antoine Bodar als een predikant het volk toespreekt. Een applaus is zijn deel, 300 mensen van verschillende denominaties hebben genoten van zijn beeld van Titus Brandsma.

Vrijheid van denken
Antoine Bodar heeft een groot eigen publiek. Dat wordt nogal eens vergeten. Dat blijkt als hij zijn nek uitsteekt op de moeilijkste momenten in het nieuws over seksueel misbruik. Hij is dan een moedige dienstknecht van Christus die niet wegloopt als er geen eer te behalen valt. Hij doet dat ook op andere moeilijke momenten in de secularisatie. Waar bijna iedereen in de katholieke gemeenschap dan liever wegduikt, daar gaat Antoine Bodar het debat aan in de schijnwerpers van het publieke domein. Dat is veel meer dan ijdelheid, dat is in zijn ogen de plicht om Christus te volgen als het applaus ver weg is. Die moed wordt gewaardeerd bij zijn eigen achterban die groter is dan vaak wordt gedacht. Hij heeft veel gereisd om Nederland en Vlaanderen op televisie vertrouwd te maken met Benedictus, de grondlegger van het kloosterleven, met Franciscus van Assisi, met Paulus, met het land van de Bijbel en met de meer nabije grond van Hildegard von Bingen. Edith Stein was zijn laatste werkstuk. En steeds weer probeerde hij als een man van de oude stempel een nieuw publiek in te wijden in het gelovig bestaan. Dat deed hij ook in zijn vermaarde gespreksprogramma ‘Eeuwigh gaat voor Oogenblick’. Tal van prominenten schoven aan: Hans Wiegel, Connie Palmen, Dries van Agt, Paul Witteman, Maarten ’t Hart. Het zegt veel over de relevantie van deze priester die meer missionair is dan velen denken en juist bij protestanten op veel krediet mag rekenen. Daarom is het goed dat er nu een boek verschijnt dat zonder waarde-oordeel in kaart brengt wat deze priester betekent voor kerk en wereld. En het is geen toeval dat juist protestanten deze biografie hebben geschreven. Ik dank hen daar zeer voor. En ik dank Antoine Bodar dat hij deze twee jonge wetenschappers alle ruimte heeft gegeven. Want ook dat is Antoine Bodar: een mens en een priester die de vrijheid van denken hoog acht.

Leo Fijen

Koen Gerling en Marijntje Gerling, Antoine Bodar, Zijn leven en werk, sprong die overgave heet, bijna 600 pagina’s, uitgave van Adveniat, 29.99 euro