Levenslessen vrijwilligers hospice aan sterfbed

Wil je bij me blijven en niet meer weggaan? Die vraag kreeg een vrijwilliger van een hospice laatst van een gast die net binnen was gekomen. Ze luisterde goed naar deze vraag en bleef in de kamer van het hospice bij de nieuwe gast. Waarom wilt u dat ik blijf, vroeg de vrijwilliger. Omdat ik voel dat het leven uit me verdwijnt, antwoordde de nieuwe gast. Die voelde goed dat het sterven in haar leven nabij was. Binnen een paar uur blies ze haar laatste adem uit, in het bijzijn van de vrijwilliger. Ze wilde niet alleen sterven, deze gast. En ze trof een vrijwilliger die luisterde en haar nabijheid zocht. Ik hoorde dit verhaal toen ik had voorgelezen uit een nieuw boek waarin ik Marinus van den Berg brieven schrijf en hij antwoord geeft. Mijn eerste brief gaat over de vraag: ga je als je geroepen wordt, doe je wat je gevraagd wordt, aan het sterfbed? Dit was het antwoord van een vrijwilliger. Ze waren er in alle soorten en maten. En ze vertelden nog veel meer. Bijvoorbeeld over een andere vraag van mij: wat kun je betekenen als je ziet dat een stervende gast gehinderd wordt door het uitblijven van verzoening in een ruzie?

Brief van verzoening
Ik maak dat zelf best vaak mee aan het sterfbed: dat de drempel om te sterven hoog is omdat er nog zoveel goedgemaakt moet worden. Ik ben niet van het Familiediner, evenmin de Rijdende Rechter, ik ben zelf niet meer dan een luisterend oor die soms de vraag achter de vraag herkent. En als die vraag gesteld wordt, kan dat het begin van een poging tot verzoening zijn. Ik wilde weten hoe de vrijwilligers van dit hospice daarmee omgingen. Sommige vrijwilligers vertelden dat die poging tot verzoening vaak niet beantwoord wordt door de zoon of dochter, de partner of de vriendin, de broer of zus. Er is teveel gebeurd. Maar er waren ook vrijwilligers die van de stervende gast het verzoek kregen of de voormalige partner langs wilde komen. In overleg met de leiding van het hospice wordt dan gekeken wat er mogelijk is. Zo leidde dat in een bijzonder verhaal tot een persoonlijke brief van de voormalige partner. Er was geen fysieke verzoening, maar wel een schrijven. Dat werd op een rustig moment voorgelezen: het bleek een mooie brief te zijn waarin de voormalige partner dankte voor de gezamenlijke jaren en vertelde dat de liefde niet verdwenen was maar een andere vorm had gekregen. Haar brief was een bijzondere liefdesverklaring: dat hij een goed mens was. Een etmaal later stierf hij, bevrijd door zijn ex-partner die ook zichzelf bevrijdde.

Dood schenkt leven
Op deze avond vertelde ik ook andere voorbeelden uit de brieven aan Marinus van den Berg. En steeds leidde dat tot een vraag: hoe geef je kleine kinderen een plaats bij het sterfbed, hoe geef je betekenis aan dromen en andere tekenen van overleden dierbaren, hoe neem je afscheid als je als partner niet bij het kon zijn vanwege verblijf in het ziekenhuis? Al deze vragen stel ik aan Marinus van den Berg, deze vragen stelde ik ook aan de vrijwilligers van het hospice. Ze openden hun hart en vertelden elkaar verhalen zoals ze niet vaak doen. Want als ze elkaar tegenkomen, praten ze over koetjes en kalfjes. Op deze avond deelden ze hun wijsheid, tot hen gekomen aan het sterfbed van het hospice. En voor het eerst ontdekten ze dat ze vaker met elkaar over de binnenkant van hun vrijwilligerswerk kunnen praten. Zo geven ze zelf ook meer betekenis aan die uren bij het sterfbed. En zo werd het een rijke avond: de vrijwilligers gaven mij meer dan ik hun kon schenken. En samen waren we het erover eens: hoe droevig het sterven ook kan zijn, de dood schenkt ook een begin van nieuw leven, in een gezin, tussen vrienden, in de buurt.

Leo Fijen

Dood doet leven

Marinus van den Berg en Leo Fijen

Prijs: € 19,95

Nu te bestellen