In het weekend rond de feestdag van Franciscus van Assisi

De stilte van de eerste levende kerststal, bijna 800 jaar later

Greccio is een klein dorp in de bergen, op behoorlijke afstand van Assisi. In de dagen van de Advent in het jaar 1223 verbleef de heilige Franciscus daar enige tijd in een klooster van de orde die hij zelf had gesticht. Ver weg van de bewoonde wereld, in een dorp, niet zo makkelijk bereikbaar, omgeven door bossen en bergen. De bevolking van Greccio vroeg zich af waarom God zo vaak onzichtbaar was, eigenlijk net als 800 jaar later in onze tijd van veel crises en oorlogen. Franciscus had daar een antwoord op dat tot op de dag van vandaag door de hele wereld zichtbaar is: de kerststal. Hij vroeg de dorpsbewoners een os en een ezel te regelen, met stro en een kribbe. En hij riep de mensen ook op om met fakkels te komen. Daar stonden ze dan, midden in de kerstnacht, de eenvoudige mensen van een vergeten dorp, hoog in de bergen, met fakkels in het donker. Franciscus hield van een geloof dat zo concreet mogelijk moest zijn om het wonder van God die ons leven komt delen in het kindje Jezus echt te ervaren. Daarom vroeg hij mensen ook om even niet meer te klagen maar gewoon mee te doen met het verhaal en zo opnieuw de geboorte van Christus te ervaren, met Jozef en Maria, met het kindje Jezus. Zo kwam het licht daar acht eeuwen geleden in het donker. En iedereen werd er stil van. Want in die stilte konden mensen ervaren dat een kwetsbaar kind mensen nodig heeft, een gemeenschap. En in die stilte mochten ze meemaken dat het licht het kan winnen van het donker en dat midden in de schepping mensen geheeld worden in hun verdriet, in hun zorgen en in hun armoede. Het mooiste van die stilte was de vrede in hun hart: Jezus werd geboren in hun eigen hart. Mooier kan het geloof niet zijn, dieper kan de stilte van de eerste kerststal niet zijn. Daarom heeft deze stilte de wereld veroverd, tot op de dag van vandaag. En onze wereld heeft die stilte van de eerste levende kerststal meer dan ooit nodig.

Teken van deze tijd
Ik was zelf drie keer in Greccio, één keer voor mijn werk, twee keer om die bijzondere plek in alle rust te ervaren. Toen viel het me op dat je moet klimmen en klauteren om bij de plek van die eerste levende kerststal te komen. Want het is een bergachtige omgeving. Dat is misschien wel een goede metafoor voor deze tijd van crisis. We vallen van de ene in de andere crisis. We happen naar adem in deze zorgelijke en benauwende tijden. En we verlangen naar de eenvoud van die eerste levende kerststal. Maar daar moeten we wel moeite voor doen, klimmen en klauteren dus, om bij die stilte te geraken en opnieuw de waarde van gemeenschapszin, de schepping, de voorkeur voor de armen en kanslozen en de uitverkiezing van de os en de ezel te komen. De waarden komen ons niet aangewaaid. Ze worden verwoord in het nieuwe gebedenboek dat ik mocht samenstellen: rond de kerststal. Ik vroeg prominente christenen naar hun favoriete figuur in de kerststal en een gebed daarbij. En heel veel auteurs kozen de ezel uit, maar ook de herders in het veld, bijna als een verlangen naar het onbevangen leven. En Jozef, die verstillende hoofdrolspeler, is ook populair bij de christenen die meewerken aan de gebedenbundel. De meeste bijdragen richten zich op de randen van het kerstverhaal of de waarde van de stille onbaatzuchtigheid van Jozef. Als een teken in deze tijden: dat je midden in de crisis van 2022 je ogen open houdt voor en je hart geeft aan de mensen die letterlijk in de kou staan en aan mensen die in stilte hun lot dragen.

Leo Fijen

Van donker naar licht, gebeden rond de kerststal, 180 pagina’s, 9.99 euro, of 3 euro bij een bestelling van 100 exemplaren.