Het religieuze leven vormt nu misschien meer dan ooit een contrast met de maatschappelijke mainstream. Kloostermensen onttrekken zich aan de waan van alledag door letterlijk uit de samenleving te stappen en te kiezen voor een leven dat anders is, ‘afgezonderd’ van aardse beslommeringen. Tegelijkertijd zijn ze natuurlijk wél aanwezig. Ze houden huidige mensen een spiegel voor door hun iets te laten zien wat ze zelf niet zijn. Menige kloosterling zal tegenwoordig dan ook op veel steun kunnen rekenen als hij met tijdgenoten in gesprek gaat: ‘Wat goed dat er nog mensen zijn zoals u’. Maar hij komt ook onbegrip tegen: ‘Hoe is het toch mogelijk dat iemand in deze tijd nog voor zo’n wereldvreemde levensvorm kiest’. In beide reacties valt het woordje ‘nog’ op. Kennelijk bestaat de beeldvorming dat kloosterleven een aflopende zaak is en kloostermensen relicten zijn uit een ver verleden, die na verloop van tijd eveneens zullen verdwijnen. De meeste mensen kunnen zich er weinig bij voorstellen.

Toch zoeken velen kloosters op. Hoe komt dat? Ze bieden ruimte voor kanten die in het leven van alledag minder tot hun recht komen. Zodra je met het klooster in aanraking komt, word je ineens een rustig mens, een vrije geest. Werkelijk? In ieder geval reden genoeg voor interesse – en verwarring. Het klooster als toevluchtsoord zorgt ervoor dat gastenverblijven volgeboekt zijn en er steeds meer liturgische vieringen in kloosterkerken worden bijgewoond. Kloosters oefenen een fascinatie uit. Tegelijk lokken ze een vorm van provocatie uit. Hetzelfde geldt ook voor de bewoners. Mensen die hun leven achter kloostermuren doorbrengen en kloosterlingen die een verantwoordelijke taak in de samenleving hebben, bijvoorbeeld in de zorg of het onderwijs, zij allen proberen zich aan de prestatiedwang te onttrekken. Dat drukt je met de neus op je eigen levensvisie, die voor velen door efficiëntie wordt bepaald. ‘Wat doen kloosterlingen eigenlijk de hele dag?’ Deze vraag zegt misschien meer over degene die hem stelt dan over de kloosterling. Het contrast tussen de wereld binnen en buiten de kaders van het religieuze leven lijkt groot. Fascinatie en provocatie zijn twee kanten van dezelfde medaille. Wat bezielt de nieuwe generatie kloostermensen?

Uit: Kloostermensen, Leo Fijen en Thomas Quartier osb, Adveniat, Baarn, 2018, blz 17-18

Afbeelding: Beitske Kempenaar