Sacramentijnen in Nederland

De leden van de Congregatie van het heilig Sacrament (SSS) heten sacramentijnen. Als zij ook priester zijn, worden ze pater sacramentijn genoemd. De congregatie kent vestigingen in vele landen. Ook in Nederland.

Deze congregatie werd in 1856 gesticht in Parijs door de priester Pierre-Julien Eymard. Hij ontdekte hoezeer de liefde van God tot ons komt in de Eucharistie (de heilige Mis) en hoe de Eucharistie die liefde in ons voedt. Tegelijk roept zij ons op daarop te antwoorden met een leven van liefde voor God en voor de medemens. Het leven van de sacramentijnen is daarom zowel aan God als aan de mensen gewijd,

Pierre-Julien Eymard
Pierre-Julien Eymard (1811-1868) komt uit La Mure, in het zuiden van Frankrijk. Al vroeg had hij de wens om priester te worden. Over hem wordt verteld dat hij als vijfjarig kind in de kerk op een trapje achter het altaar was gekropen en zijn hoofd tegen het tabernakel hield om Jezus beter te kunnen horen. Hij zag de grote nood van de mensen in Frankrijk en wilde daarop een antwoord geven, vertrekkend vanuit de liefde van God voor de mensen. Voor hem werd deze liefde zichtbaar in de eucharistie.

Vanuit die gedachte stichtte hij in 1856 in Parijs een congregatie: Societas Sanctissimi Sacramenti (SSS): de Congregatie van het heilig Sacrament. Bij zijn heiligverklaring in 1962 zegt paus Johannes XXIII in zijn preek over hem:

‘De leidraad voor al zijn priesterlijke activiteiten was de Eucharistie: de cultus en het eucharistisch apostolaat.’

Paus Benedictus XVI zei over hem:

Eymard vat alles samen, wanneer hij uitroept: “De heilige Eucharistie is de Jezus Christus van het verleden, van het heden en van de toekomst” (14 september 2008)

Eymard wordt dan ook wel de ‘apostel van de eucharistie’ genoemd.

Eymards missie
Eymards missie ligt niet alleen bij de viering van de eucharistie, noch alleen bij de aanbidding, maar bij alle aspecten en de gehele spiritualiteit van de eucharistie. Hij schreef hierover:

De liefde van Jezus Christus in de eucharistie moet het principe zijn van het leven van een christen; alles wat hij doet moet er als de natuurlijke vrucht van zijn: zo’n liefde, zo’n leven. Maar hoe kan de eucharistische liefde van Jezus Christus het levensbeginsel worden van een aanbidder, zijn overheersende deugd?
Om dit te bereiken zijn er twee wezenlijke uitgangspunten nodig:
1e: De eucharistie is de hoogste uitdrukking is van de liefde van Jezus Christus voor de mens.
2e: De liefde van de mens is het doel van de instelling van de eucharistie. (OC VIII, 478)

Het dubbele uitgangspunt geeft aan dat we in de eucharistie de liefde van God ervaren: ík word bemind door God. En daarna ligt er de uitnodiging om die liefde door te geven aan anderen, om die liefde zichtbaar te maken in het eigen leven. Dat is de betekenis van de woorden op het einde van de eucharistie: Gaat nu allen heen in vrede. Durf je te getuigen van wat je gevierd en gehoord hebt? Want het voedsel dat je hier gekregen hebt is niet alleen voor jezelf bedoeld, maar dient als voedsel voor de gehele wereld.

De eucharistie moet door óns in leven worden omgezet. Om mensen daarbij te helpen schreef Eymard veel brieven naar personen om hen hierin te begeleiden. Duizenden brieven zijn bewaard gebleven. Daarnaast reisde hij veel door Frankrijk om mensen te bezoeken. Hij trok zich het lot aan de straatkinderen in Parijs aan. Niet op een manier zoals Guy Gilbert dat nu doet, maar zoals het paste in zijn tijd: hij gaf ze catechese en kleding. Maar wat misschien veel belangrijker was: hij had aandacht voor ze en luisterde naar ze. Zo toonde hij het sociaal engagement van de eucharistie.

Sacramentijnen en Associés
En de congregatie van de Sacramentijnen is groter dan alleen de religieuzen. Al vanaf het begin betrok pater Eymard leken bij de congregatie, genaamd associé of agrégé. Niet zozeer als helpers van de religieuzen, maar meer als dragers van het charisma. Dit aspect ging verloren, maar werd ongeveer twintig jaar geleden weer opgepakt en vormgegeven. Rondom veel communiteiten zijn groepen van associés ontstaan en vertegenwoordigers van hen worden op kapittels uitgenodigd om ook hun stem te laten horen. Sinds enkele jaren hebben ook zij een ‘leefregel’, waarin staat: Wij zijn geroepen om een christelijke spiritualiteit te beleven die authentiek eucharistisch is.
Om te voorkomen dat deze groepen eilandjes worden, is het provinciaal bestuur bezig om deze groepen met elkaar te verbinden, door een gezamenlijk jaarprogramma op te zetten en door materiaal te vertalen en te verspreiden. Een getuigenis van een associé:

Ik wilde van de eucharistieviering het hoogtepunt, het centrum en de bron van mijn leven maken, en daarom heb ik me als leek geëngageerd. Daarna voelde ik me geroepen om een aantal mensen uit mijn omgeving en uit de parochie bijeen te brengen om een eucharistische fraterniteit te creëren. Hierbij zijn we uitgegaan van diocesane thema’s, verlicht door de geschriften van pater Eymard of door thema’s van de congregatie. Onze missie is niet alleen verbonden met engagement, maar we moeten ook gepassioneerd zijn over de Eucharistie en we moeten “daden van dankbaarheid voortbrengen om van ons leven een Eucharistie te maken.” Marie – Françoise (Frankrijk)

Sacramentijnen in Nederland
In Nederland zijn twee communiteiten in Nijmegen en in Amsterdam. (De huidige provincie omvat verder België, Duitsland, Frankrijk, Zwitserland en Mozambique. Verschillende landen met verschillende culturen en dus ook verschillende ideeën, maar met één doel: mensen God laten ontdekken en op de nood van de mensen een antwoord geven door een eucharistische spiritualiteit.) Een Nederlandse associé zegt:

De Eucharistie is mijn voedsel voor het leven en gaat voor mij verder in de Aanbidding. Aanbidden kan je niet met je verstand benaderen, maar met je hart, Open je hart voor God, jouw hart naast Zijn hart. Associée van Hem, zó direct met Hem verbonden, zo dicht bij Hem … en dát gevoel mag ik delen met de paters sacramentijnen, in de Eucharistie, tijdens de Aanbidding. Sámen met de paters Christus te mogen ontmoeten, Hem lief te hebben, Zijn liefde te mogen ontvangen, Zijn liefde om te zetten tot daden van liefde, de Eucharistie te leven, de zelfgave van Christus te ontvangen en in praktijk te brengen. “Wie zich geeft, die leeft”, dat ervaar ik als een Kracht, als een Liefde die heel groot is en die ver buiten de muren van de kapel doorklinkt. De verbondenheid met de communiteit zit ook in het feit dat wij niet een aanhangsel zijn van een congregatie, maar volwaardige leden. Onze spiritualiteit beleven, onze missie naar buiten brengen, wij doen het sámen met de paters. Meebidden, meewerken en meeleven ervaar ik als iets heel moois. Een familiegevoel en ja, we zíjn familie, een Eymardiaanse familie. Thea (Nederland)

In Nijmegen is een aantal jaren geleden een nieuwe kerk gebouwd in de wijk Brakkenstein. De voornaamste reden was dat de oude kerk veel te groot was geworden. Maar het bouwen van een nieuwe kerk was ook een getuigenis, waarin het ‘samen vieren’ het leidmotief was. Zo zitten de mensen aan drie kanten van het altaar; het altaar staat nu écht in het midden van de gemeenschap.

Om het aspect eucharistische spiritualiteit breder gestalte te geven, is in 1990 het Centrum voor Parochiespiritualiteit (CPS) opgericht. De congregatie wil zo, samen met de andere partners van het Centrum parochies in Nederland en Vlaanderen helpen op het gebied van parochiespiritualiteit. Het Centrum voor Parochiespiritualiteit wil parochies in heel Nederland ondersteunen om te groeien naar vitale, missionaire parochiegemeenschappen. Inhoudelijk zet het CPS in op de volgende thema’s: (nieuwe) evangelisatie, verdieping van de eucharistische spiritualiteit, geloofsopvoeding, parochievernieuwing waaronder leiderschapsvorming.

Mirakel van Amsterdam
In Amsterdam werkt de communiteit in de Begijnhofkapel. In 1345 heeft in Amsterdam in de Kalverstraat een eucharistisch wonder plaatsgevonden en op die plek is een kerk gebouwd. Vele pelgrims kwamen hiernaartoe om ‘Het Mirakel van Amsterdam te gedenken. Toen deze kerk geconfisqueerd werd is honderd jaar later op het Begijnhof een schuilkerk gebouwd om de viering van het Mirakel levend te houden. In 1881 werd begonnen met de Stille Omgang: een nachtelijke tocht door de straten van Amsterdam. Hierbij zijn de stilte en het gebrek aan uiterlijke tekens essentieel. Biddend trekken de mensen door de straten. In de jaren 50 waren het er ongeveer negentigduizend, nu ongeveer vijfduizend.

De communiteit heeft in de Begijnhofkapel drie eucharistische pijlers: de Stille Omgang (in maart), Sacramentsdag (rond juni) en het pater Eymard feest (in augustus). Elke activiteit bestaat uit een week met verschillende activiteiten. Ook organiseert de communiteit enkele keren per jaar ontmoetingen voor de religieuzen in Amsterdam en voor priesters in en om Amsterdam. De communiteiten zijn, net zoals de religieuzen, divers en de associés werken op veel gebieden in de wereld. Maar ze staan allemaal voor één ideaal: hoe kan ik het ideaal van een eucharistische spiritualiteit beleven?
Ik ben gekomen om op aarde een vuur te ontsteken, en wat zou ik graag willen dat het al brandde! (Lc. 12,49)

pater Eugène van Heijst sss

Meer informatie? Kijk op de website van de Sacramentskerk Nijmegen of op de website van de Begijnhofkapel en de Stille Omgang of op de website van het CPS

 

 

Vier keer per jaar een nieuwe, rijk gevulde Klooster! om even mee op adem te komen.
Nu voor maar € 45!