‘Dormitio Mariae’, het ontslapen van Maria wordt op 15 augustus gevierd. In de Bijbel is daar niets over te vinden. Maar legenden vertellen dat een engel aan de apostelen het einde van Maria’s leven op aarde komt aankondigen, zodat zij aan Maria’s sterfbed samenkomen. Drie dagen na de begrafenis treffen de apostelen het graf leeg en verlaten aan.

Het feest van Maria Tenhemelopneming heeft oude wortels. Al sinds de vijfde eeuw viert de kerk van Jeruzalem (met een mooi woord) het ‘ontslapen’ van Maria. Aan het einde van de zesde eeuw voert keizer Mauritius het feest in voor alle kerken van het Byzantijnse rijk. In de 7e eeuw werd het door Rome overgenomen. De naam van deze feestdag verandert in de loop der eeuwen van Ontslapenis van Maria naar Maria Tenhemelopneming. In de Oud Katholiek Kerk en orthodoxe kerken bleef de naam onveranderd.
Een legende verklaart de naamsverandering. Volgens deze waren namelijk niet alle apostelen aanwezig bij het ontslapen van Maria: Tomas was weer eens te laat. Toen hij haar bij het graf eer wilde bewijzen, zag hij hoe zij, met lichaam en ziel, in de hemel werd opgenomen. Daarbij wierp Maria hem haar gordel toe, als bewijsstuk.

In de religieuze kunst is het sterfbed van Maria vaak afgebeeld. Ze ligt, zoals in deze icoon, languit op haar sterfbed. Het herinnert aan de geboortetaferelen, waar zij net zo languit ligt uitgestrekt op haar bakermat, vlak na Jezus’ geboorte. Achter het bed zien we in een stralenkrans of mandorla, de hemelse heerlijkheid. Jezus staat daarin met een kleine mummie op zijn arm, de ziel van zijn moeder Maria, nu opgenomen in zijn heerlijkheid. Deze pose van Jezus is een mooi spiegelbeeld van al die voorstellingen waar we moeder Maria zien afgebeeld met het kind Jezus op haar arm. Vaak bevindt zich een grote schare rond het bed, voorop de twaalf apostelen.

Het feest geldt als het belangrijkste Mariafeest. In de Rooms-Katholieke Kerk werd het in 1950 door paus Pius XII tot dogma uitgeroepen.
Maria Tenhemelopneming is in Nederland, in tegenstelling tot veel andere landen, geen officiële vrije dag.

Afbeelding: ca 1480, Paneel door Elzas. Aken, Suermondt-Ludwig-Museum