
Het Altaarstuk van het Heilige Sacrament – Dieric Bouts
In de volledig gerenoveerde Sint-Pieterskerk in Leuven is veel moois te zien. Ontdek een uniek ensemble van kunstwerken in hun oorspronkelijk historisch kader, met als absolute topper Het Laatste Avondmaal van Dieric Bouts.
Het Laatste Avondmaal (Altaarstuk van het Heilige Sacrament) Dieric Bouts (1464-1468)
Het altaarstuk van het Heilige Sacrament – beter bekend als Het Laatste Avondmaal – is een mijlpaal van de schilderkunst in de Lage Landen en hét topwerk van de Vlaamse Meester Dieric Bouts (ca. 1410-1475). Het bevindt zich nog steeds op de plek waarvoor hij het destijds geschilderd heeft: de Sint-Pieterskerk.
Dirk Bouts kwam oorspronkelijk uit Haarlem, maar verhuisde later naar Leuven. Zijn Laatste Avondmaal was het eerste Vlaamse paneel van zijn soort. Bouts introduceerde hier de idee van een groepsportret rond een tafel. Bouts was de eerste schilder die het Laatste Avondmaal op zo’n monumentale schaal weergaf. Alleen al daarom is dit werk een hoogtepunt uit de kunstgeschiedenis. Hij gebruikt ook perspectieflijnen om diepte te creëren, een première in de Vlaamse schilderkunst.
Centraal staat het Laatste Avondmaal van Jezus en zijn apostelen. Dat vond de dag voor de kruisiging plaats en wordt in elke eucharistieviering herdacht. Opmerkelijk is dat Bouts kiest voor een herkenbaar 15de-eeuws decor.
In het contract, waarvan een facsimile bewaard gebleven is, staat uitvoerig wat op het paneel zal afgebeeld worden beschreven. Bij het maken van de triptiek is Bouts bijgestaan door twee theologen van de Leuvense universiteit. De zijpanelen vertellen vier verhalen die met ‘brood’ en ‘offer’ te maken hebben uit het Oude Testament: het aanbieden van brood en wijn aan Abraham door Melchisedek, ‘koning van Salem en priester van God’; het eten van het paaslam bij de uittocht uit Egypte; het verzamelen van manna tijdens de tocht door de woestijn; en het opwekken van Elia met brood en water door een engel.
Centraal op het middelste paneel is Jezus’ hand terwijl hij het brood zegent, dit is het belangrijkste moment van het gebeuren. Jezus bevindt zich met zijn twaalf leerlingen in een vijftiende-eeuws interieur. De zwartharige Judas herken je links vooraan. Hij verbreekt het serene karakter van het werk. Zijn grimmige gelaat vertoont brutale trekken en hij legt uitdagend zijn linkerhand in zijn lende. De vier andere personen die afgebeeld staan, zijn mogelijk leden van de broederschap. Een ander detail is een tinnen schotel met een bruine saus die centraal staat, dit verwijst naar het lam dat men net gegeten heeft.
Bekijk de tentoonstelling thuis of in Leuven
• De Sint-Pieterskerk in Leuven is open; de openingsuren van de Sint-Pieterskerk zijn ongewijzigd: U kunt de kerk dagelijks bezoeken tussen 10:00 en 16:30. Op zondag is dat tussen 11:00 en 16:30. Op woensdag is de kerk gesloten. (wel een tijdsslot reserveren)
De kunstwerken kunnen bekeken worden met een zgn. hololens: Een soort bril waarop 3D-beelden kunnen worden geprojecteerd. Die zie je dus bovenop het normale beeld van de omgeving.
• Wie nog niet toe is aan een bezoek, kan de tentoonstelling ook virtueel bezoeken. Via deze link kunt u door de kerk wandelen. Bij elk vraagteken kunt u een toelichting krijgen. Door op de stippen te klikken loopt u een route door de kerk.
• Liever een filmpje? Kijk naar Curator aan het woord, waar Ko Goubert en Peer Carpreau door de Sint-Pieterskerk lopen en vertellen over de tentoonstelling Beleef Bouts. Het filmpje duurt bijna 24 minuten, op 7.40 begint de uitleg over het Laatste Avondmaal.