Over Driekoningen is in de Bijbel weinig te vinden. Alleen Matteüs (2,1-12) spreekt over ‘wijzen uit het oosten’. Zij volgden een ster en gingen zo op zoek naar de pasgeboren Koning der Joden. Als geschenken hadden ze goud, wierook en mirre mee. Ze waren in die zin de eerste pelgrims, de eersten die ‘de weg van het geloof’ volgden, en de eersten die Jezus echt zagen (vandaar ook de naam Openbaring van de Heer, ook Epifanie genoemd).  

Drie koningen
Vanaf de derde eeuw werden de ‘wijzen’ steeds vaker ‘koningen’, waarschijnlijk onder invloed van andere bijbelteksten zoals Psalm 72: De vorsten van Tarsis, het kustland, zij komen geschenken hem brengen, de koningen van Sjeba en Seba, zij dragen hun schatting hem aan: alle heersers brengen hem hulde, alle volken zijn hem onderhorig.

Drie wijzen werden drie koningen. Dat het er drie zijn staat niet in de Bijbel. Het aantal werd afgeleid van het aantal geschenken dat ze meenamen: Mirre, wierook en goud. Drie geschenken, van elke koning één. De geschenken waren niet zonder betekenis: Goud was het typische geschenk voor een koning. Wierook stond symbool voor de goddelijkheid. Mirre is een verwijzing naar de dood van Jezus: mirre was een kostbaar hars, met mirrezalf werden doden ingewreven.

In de oudste afbeeldingen van de drie koningen (die van de catacomben in Rome) zijn er drie dezelfde mannen met Turkse mutsen op. Pas later, in de 6^e eeuw gaan de mannen verschillen in leeftijd. Zo wilde men aangeven dat het heil het hele mensenleven omspant. Weer later, aan het eind van de middeleeuwen gaan de koningen in de schilderijen van uiterlijk verschillen. Zo worden ze vertegenwoordigers van de toenmalige bekende wereld. Europa, Azië, Afrika. Zo gingen deze koningen behalve het hele leven ook de hele wereld vertegenwoordigen. Het heil dat in de geboorte van het kind geopenbaard wordt is voor alle volkeren, ongeacht ras, leeftijd, stand of rang.

De drie koningen ontvingen in de loop der eeuwen ook namen. Monniken zouden ze in de 7de of 8ste eeuw hun namen gegeven hebben: Caspar, Melchior en Balthasar. Caspar werd als een Afrikaan van 20 getypeerd, Melchior als een Aziaat van 40 en Balthasar als een Europeaan van 60.

Hoe ging het verder?
Daarover bestaat weinig informatie. Volgens sommige legendes keerden ze alle drie terug naar het Oosten, naar het toenmalige Perzië, en stierven ze later als martelaar. Hun lichamen werden overgebracht naar Constantinopel, later naar Milaan en in de 12de eeuw naar de Dom in Keulen, waar hun relieken zich sindsdien bevinden.

Afbeelding: Aanbidding der koningen, Hans Memling naar Rogier van der Weyden, 1460-1470, Prado Madrid