De heilige Bernardus van Clairvaux (1090 – 20 augustus 1153) was een Franse abt en de belangrijkste promotor van de hervormende kloosterorde van de Cisterciënzers.

De Franse monnik Bernardus van Clairvaux (1090-1153) was een van de invloedrijkste personen van zijn tijd. Hij heeft de cisterciënzerorde groot gemaakt. Ondanks zijn verlangen naar stilte en afzondering, reisde hij Europa door om ketterijen te bestrijden, de kruistocht te prediken, paus en bisschoppen te adviseren en wereldlijke heersers te vermanen. Hij wordt tevens beschouwd als een groot mysticus.

Na de dood van zijn moeder trad Bernardus in 1113 toe tot de Cisterciënzer orde in de abdij van Cîteaux. De Cisterciënzer orde was een nieuwe orde die de Regel van Benedictus strenger wilden navolgen. Cisterciënzers zijn herkenbaar aan hun grijze habijt (Schiermonniken).
Spoedig kreeg hij opdracht om een dochterklooster te stichten, dat hij op 25 juni 1115 de naam Claire Vallée, ‘Clairvaux’ gaf. Bernardus werd er de eerste abt.

Omdat hij zoveel gezag uitstraalde raakte Bernardus betrokken bij kerkelijke en wereldlijke politieke kwesties. Zo werd de man die de wereld had ontvlucht, een invloedrijke figuur in die wereld. Verscheidene pausen en bisschoppen deden een beroep op hen.

In heel Europa werden kloosters gesticht en onheilzame gebieden werden door de cisterciënzers ontgonnen. De romaanse bouwstijl nam door de ascetische esthetiek van de cisterciënzerkloosters een nieuwe wending. Het beroemdste voorbeeld daarvan in de abdij van Fontenay, die in 1118 door Bernardus werd gesticht. Onder zijn leiding werden ook op andere plaatsen hervormingen doorgevoerd, zoals bij de Orde van Cluny.

In het jaar 1128 speelde Bernardus een rol in het Concilie van Troyes, waarin hij de contouren van de regels van de tempeliers schetste, die al snel het ideaal van de christelijke adel werden. De tempeliers hadden de kloostergeloften van armoede, kuisheid en gehoorzaamheid afgelegd en waren tegelijkertijd militair.

Bernardus was een mysticus, die voortdurend de heiligheid van de Katholieke Kerk voor ogen had. De paus gaf hem in 1146 de opdracht de Tweede Kruistocht te prediken. Bernardus gehoorzaamde en enthousiasmeerde een enorme menigte in Vézelay. Daarna reisde hij heel Europa rond om op te roepen gewapend naar het Heilig Land te trekken. Zo kwam hij ook in Maastricht, waar hij op het Onze Lieve Vrouweplein zijn kruistochtpreek hield. Hij streed tegen hervormingsbewegingen en b.v. de ketterijen van de Katharen.

De spiritualiteit van Bernardus is gericht op Christus. Hij is de goddelijke bruidegom die zich aan de mens heeft overgegeven. De mystieke vereniging van de ziel met God is het einddoel van ieder menselijk leven. Een gevolg hiervan is Bernardus’ grote verering van Maria, de Moedermaagd.

Bernardus was een asceet, die zijn lichaam grote beperkingen oplegde. Ten gevolge daarvan leed hij aan een pijnlijke maagkwaal. Hij stierf op 20 augustus 1153 op drieënzestigjarige leeftijd in zijn abdij van Clairvaux. Kort na zijn dood werd het proces van zijn heiligverklaring gestart. In 1174 werd hij heiligverklaard.
Hij werd begraven in de Abdij van Clairvaux, maar nadat deze in 1792, tijdens de Franse Revolutie, was ontbonden en vernietigd, werden zijn overblijfselen overgebracht naar de Kathedraal van Troyes.
Hij liet 534 brieven, 340 preken en 12 traktaten na. Hij had 68 dochterkloosters van Cîteaux gesticht.

Voor de informatie is o.a. gebruik gemaakt van de katholieke encyclopedie van de KRO-NCRV

Afbeelding: kerknet.be