Schriftlezingen: Baruch 5,1-9 en Lucas 3,1-6

En hij ging overal in de Jordaanstreek een doop van bekering verkondigen tot vergeving van zonden. (Lucas 3,3)

Lucas vat de preek van de Doper in vier woorden samen: ‘doopsel van bekering tot vergeving van zonden’. ‘Doopsel’, ‘bekering’, ‘vergeving’ en ‘zonden’ zijn woorden die soms ook onder kerkgangers niet echt hoog scoren. Neem het woord ‘zonde’. Een oudere kerkganger vroeg me onlangs na de viering waarom elke viering begint met: ‘Belijden wij onze zonden’: ‘Met al die zonden heb ik het gehad’, zei hij. ‘Ik praat liever over onvolmaaktheden. Die horen bij het mens-zijn. Elke mens is op weg naar God, de een wat vlugger, de ander wat langzamer.’

Iemand die meeluisterde, was het hier niet mee eens en zei: ‘Dus als mensen elkaar kapot maken door kwaadsprekerij, elkaar oplichten of nog erger, levens verwoesten door drugs en mensenhandel, zijn ze wel op weg naar God, alleen met wat vertraging!’ Maar zo had de spreker het natuurlijk niet bedoeld. Zo ontstond op een mooie zondagochtend een hele discussie over onvolmaaktheden en zonden, schuld en biecht, moorden in het groot en pesten in het klein en over de Libor-fraude en een winkeldiefstalletje.

Het woord ‘zonde’ dat we horen bij de profeten van de adventstijd en Johannes de Doper, is sterk religieus geladen. Profeten weten dat je aan God raakt, als je aan zijn mensen komt. Daarom hebben ze het over zonden ‘die ten hemel schreien’. De Joodse filosoof Abraham Heschel zegt dat onze ogen de hardvochtigheid en de wreedheid om ons heen wel zien, maar dat ons hart de herinnering eraan uitwist en ons geweten in slaap sust. ‘Maar’, zegt Heschel, ‘de slachtoffers slapen niet en evenmin sluimert Hij die in eeuwigheid troont.’

Je moet wel heel cynisch zijn, wil je de dingen die Joodse mensen als Abraham Heschel en hun families hebben meegemaakt, onvolmaaktheden of tekortkomingen noemen. Het zijn hemelschreiende zonden. Nee, we kunnen het woord ‘zonde’ beter niet schrappen uit het woordenboek van het menselijk leven. We mogen niet tevreden zijn met een beetje minder bedrog, misbruik en onrecht. Daarom roept Johannes de Doper ons vandaag op tot bekering. Bekering is iets anders dan het stuur wat bijstellen. Het roer moet om.

Jan Hulshof

Afbeelding: Rogier van der Weyden, Braque triptiek