2e Zondag door het jaar C – Als je op grenzen stuit…

Schriftlezingen: Jesaja 62,1-5; 1Korintiërs 12,4-11 en Johannes 2,1-12

Het is op, over, uit
Het is op. “Er is geen wijn meer”, zegt Maria tegen Jezus. Geen wijn meer, dat wil zeggen: het feest gaat als een nachtkaars uit. Want wijn is de enige drank op een feest in Jezus’ tijd. Je kon niets anders bestellen. Het is dus echt helemaal op. Dat wil zeggen: wat mensen in te brengen hebben is volledig uitgeput, er is geen oplossing meer. Het feest gaat als een nachtkaars uit. Dit verhaal van de bruiloft van Kana gaat over ons leven en de liefde van God. Want zo gaat het ook in het leven van mensen: soms is het echt op, dan zie wij het niet meer zitten, we weten niet hoe het verder moet. Weg vreugde, weg uitzicht en hoop. Of het nu gaat om werk, bedrijf, relatie, gezin of gezondheid, of dat we misschien geen toekomst meer zien voor onze westerse beschaving en cultuur, of hoe dan ook: we kennen allemaal de ervaring dat we soms niet zien hoe het verder moet. Het is op, over, uit.

We komen aan grenzen
De menselijke ervaring dat het op een gegeven moment “op” is, dat we aan onze grenzen komen, is een algemeen menselijke: we krijgen er allemaal mee te maken. Dit is bijvoorbeeld wat we ervaren als we ouder worden. Dan merken we dat we sommige dingen niet meer kunnen, dat ons lichaam begint te  haperen, dat mensen wegvallen, dat de horizon van ons aardse bestaan naderbij komt.

Hoe ga je met je grenzen om?
Veel mensen vinden dat niet zo prettig om over te praten, ze stoppen dat liever een beetje weg en doen alsof het niet bestaat. Ik las op de website van een ondernemer die allerlei rituelen en ideeën voor uitvaarten aanbiedt, de volgende woorden: “Steeds vaker wordt bij een uitvaart het leven gevierd, soms zelfs heel uitbundig”. Hij maakt reclame voor een viering van het leven dat achter de rug is. Een vrolijk feestje omdat het “op” is. Maar er is natuurlijk gewoon iemand gestorven. De klant kan bij deze ondernemer een uitvaart op maat en naar wens bestellen, je kunt het zo gek niet bedenken of die ondernemer kan het wel leveren. Het enige ritueel wat ik niet kon vinden op die website was een kerkelijke uitvaart… Zijn aanbod is een soort uitvaart “in de ontkenningsfase”, zoals een periode van een rouwproces wel wordt genoemd.

Lazarus
Een paar dagen voor zijn overlijden bracht David Bowie de single “Lazarus” uit. We kennen het verhaal van de rijke vrek en de arme Lazarus. De rijke vrek viert feest, hij leek nooit iets te kort te komen, bij hem was het nooit op. Alleen, hij was helemaal opgesloten in zichzelf, zijn eigen rijkdom, hij vierde het leven, zijn eigen leven, met feesten, dag aan dag. Het was nooit genoeg en er was ook altijd genoeg. Maar toen gebeurde het: ook voor hem kwam het uur dat het op was en de rijke vrek ziet dan vanuit zijn plaats van foltering de arme Lazarus in de hemel, die arm en gewond en door niemand gekend voor zijn poort had gelegen. “Look up here, I’m in heaven”, zingt David Bowie dan “I’ve got scars that can’t be seen I’ve got drama, can’t be stolen. Everybody knows me now”.

Hoe gaat het verder als het “op” is?
Lazarus is in de bijbel ook de broer van Maria en Marta, die door Jezus wordt opgewekt uit de dood. Die figuur van Lazarus, die door David Bowie werd opgeroepen, staat dus voor het menselijk tekort, voor de schrammen en de butsen die wij oplopen in ons leven, voor het feit dat we het uiteindelijk zelf niet redden, dat wij maar arme bedelaars zijn; maar die Lazarus staat tegelijk voor het Leven met een hoofdletter geschreven: het Leven in de hemel dat een gave is, dat wij onszelf niet kunnen geven. Dat is hoe het verder gaat als het menselijk gesproken “op” is.

De bruiloft van Kana
Het evangelie van de bruiloft van Kana is niet zomaar een aardig verhaal; het gaat de evangelist Johannes hier om een diepere betekenis. Dit evangelie begint met woorden die bij de liturgische lezing meestal worden weggelaten maar die er toch niet zomaar staan: “Op de derde dag” was de bruiloft van Kana. Er is geen eerste of tweede dag vermeld. De evangelist doet ons denken aan de verrijzenis van Jezus: “De derde dag is Hij verrezen”. Op het einde van het verhaal lezen we dat Jezus in het wonder van Kana “Zijn heerlijkheid had geopenbaard”.

Overvloed
Dit verhaal gaat over het leven dat doorgaat, veranderd wordt, als het menselijkerwijs “op” is, na de dood. Het gaat dus niet alleen om veel wijn op die bruiloft van Kana. Die wijn heeft een betekenis. Het is een enorme overvloed die Jezus hier geeft: zes kruiken van ieder honderd liter, zeshonderd liter wijn, van de allerbeste kwaliteit. God geeft ons overvloed aan leven. Jezus laat het feest doorgaan veel beter en veel overvloediger dan wij mensen dat kunnen.

De grenzen die wij ervaren
Wij leven in een welvarende maatschappij, wij wonen in een van de vijf rijkste landen ter wereld, er is hier rust en vrede en dat wordt steeds uitzonderlijker in een wereld vol geweld en vol mensen die moeten vluchten. Toch ervaren ook wij dat het soms op is en dat we er echt doorheen zitten. Eenzaamheid is in onze samenleving een groot probleem, relaties lopen stuk, mensen kampen met depressies, veel mensen lopen tegen hun grenzen op omdat het leven stressvol is. Voor ons allen komt de dag dat we onze ogen voorgoed zullen sluiten.

Is er toekomst?
De kern van de boodschap van Jezus is dat dit einde niet het einde is, dat God een feest en leven geeft als het menselijke feest op is, afgelopen, dat we niet geschapen zijn om als een nachtkaars uit te gaan, dat de mensen die wij missen niet voorgoed verdwenen zijn. Aan het eind van dit evangelie stond nog een enkele zin over de reactie van de apostelen: “Zijn leerlingen geloofden in Hem”. Het geloof in het eeuwige leven maakt ons leven anders. Dat is te zien wanneer we het overlijden van gelovige mensen meemaken. De rust en de vrede waarmee zij afscheid namen, het vertrouwen en de overgave hebben mij telkens weer getroffen. Zo mogen wij leven met toekomst voor ogen, juist als het menselijke “op” raakt, komt het goddelijke naar voren. Het eeuwig leven hoort bij ons leven hier op aarde, het is ons uitzicht, en het is onze band met allerlei dierbare mensen. Zo mogen we leven met verwachting: het mooiste komt nog…

† Jan Hendriks

Vier keer per jaar een nieuwe, rijk gevulde Klooster! om even mee op adem te komen.
Nu voor maar € 45!