Schriftlezingen: Prediker 1,2+2,21-23; Kolossenzen 3,1-5+9-11 en Lucas 12,13-21

Soms maakt rijkdom eenzaam
Hebzucht is een lelijk iets. Mensen die veel willen hebben of teveel willen bereiken, verliezen bijna alles wat waarde heeft. In Wassenaar of Bloemendaal wonen veel mensen in prachtige huizen met een landgoed eromheen als tuin. Maar ze kunnen niet even aanwippen bij de buurvrouw om een kopje koffie te drinken. Dan moeten ze zich aandienen en een afspraak maken. De afstand is best groot!

Iets bereiken in het leven
Nu is niet ieder streven naar bezit – iets willen bereiken – ook meteen hebzucht. Sommige mensen hebben een leven lang gewerkt om iets te bereiken: een hoge maatschappelijke positie, een zaak die loopt als een trein, een prachtig huis en dito auto; of ook iets bescheideners of ze willen allerlei andere waarden realiseren zoals sport en inzet voor bepaalde organisaties. Zij streven naar beter en meer. Daar wil ik allemaal op zich geen kwaad woord van zeggen. Ze hebben met hun inzet misschien heel veel bereikt. En dat mag ook best wel.

Wat als het anders was gegaan….?
Maar hoe vaak komt het niet voor dat mensen met hun aandacht en hun zorgen bezig zijn met bepaalde dingen zoals hun werk, financiële zorgen, bepaalde verlangens of wat dan ook, en dat ze later moeten meemaken dat ze alle problemen en zorgen wel heel goed te boven zijn gekomen, maar dat het op een ander terrein van hun leven, dat niet zoveel aandacht kreeg, niet goed is gegaan. Zo blijven man en vrouw tegenover elkaar of ouders over de kinderen, of mensen over de verhouding met een vriend of kennis soms zitten met de vraag: had het met die of die in mijn gezin, in mijn kennissenkring, anders, beter gegaan als ik toen en toen meer aandacht en tijd voor hem of haar heb gehad? Of als ik zelf anders was geweest en het anders had gedaan? Het is een vraag waar U dan geen antwoord meer op kunt krijgen. Niemand weet hoe het leven was gelopen als bepaalde dingen anders waren  gegaan. Maar zómaar zeggen: ach, ik heb mijn best gedaan, is ook het antwoord niet. Want dat is juist de vraag: had ik het toen niet anders moeten doen? Heb ik het wel goed gedaan?

Heeft het zin erop terug te komen?
Moet je wel zo omzien? Is het niet beter dat te laten rusten? Als ik een raad mag geven: ga die vraag niet uit de weg. Als U voelt dat die vraag in Uzelf leeft, denk er dan gerust over na, zelfs als U er nu toch niet veel meer aan kunt veranderen. Door te reflecteren, na te denken over de dingen van ons leven, kunnen we leren, ervaring op doen. Al kunnen we de situatie misschien niet meer veranderen, het kan onze verhouding tot de mensen die erbij betrokken waren, wel degelijk een nieuwe wending geven. Stel nu eens dat U tot de conclusie zou moeten komen dat U het niet goed genoeg hebt gedaan, dat U dingen anders had moeten doen en U dus moet aanvaarden dat U ook maar een mens bent die fouten heeft gemaakt, dan is dat uiteindelijk gemakkelijker en beter dan de vraag uit de weg te gaan of die het zwijgen op te leggen. Die vraag, dat gevoel is er toch.

Fouten erkennen
Het is goed om over uw eigen fouten na te denken, zonder dingen die fout waren goed te praten, maar wel met een grote liefde voor Uzelf en ook met begrip. Het probleem voor sommige mensen om hun eigen fouten te erkennen, is dat ze dan voor hun eigen gevoel, in hun eigen ogen, niets meer of veel minder waard zijn. Maar onze waarde hangt niet af van onze prestaties, van hoe goed we het hebben gedaan. Dat te denken is een van de grootste fouten van onze maatschappij. Mensen zijn waardevol in zichzelf. Als mensen milder waren met meer begrip tegenover zichzelf en anderen en bovendien wat meer begrip hadden van de liefde van Onze Lieve Heer voor hen, dan zouden ze minder moeite hebben om hun eigen fouten te erkennen. Fouten zijn er om van te leren en erdoor te groeien, verder hebben ze weinig betekenis.

Past het wel?
Natuurlijk mogen we ergens naar streven in het leven; je wilt iets bereiken en dat is op zich wel iets goeds. Maar alles wat we willen bereiken mogen we proberen te zien in het geheel van ons leven, om de betekenis van heel ons leven te zien: als ik hier zo naar streef, is het dan goed voor het geheel waarvoor mijn leven is bedoeld? Past dit in mijn uiteindelijke weg, bij mijn uiteindelijk doel, bij mijn weg naar de hemel. Ben ik dan niet kortzichtig bezig?

Hebzucht of ware rijkdom?
Als een ding waarop we gericht zijn, zo blinkt en flonkert dat het ons verblindt en ons eigenlijk blind maakt voor de plaats die dat inneemt in het geheel van ons leven, als het als een verslaving of passie wordt, dan is er sprake van hebzucht en dat draagt niet bij. Jezus waarschuwt voor die hebzucht. Die maakt heel veel kapot: onze relatie met andere mensen en onze relatie met God. Iedere dag bouwen aan de rijkdom van ons hart, aan een rijker en beter menszijn; trachten iets van het leven te begrijpen in Gods licht, ja, dan zijn we rijk bij God.

† Jan Hendriks

Afbeelding: De rijke dwaas, Rembrandt van Rijn, 1627, Gemäldegalerie, Berlijn